Pozytywne wartości prowadzenia gier i zabaw ruchowych. rola szkoły w ich upowszechnianiu

Zabawy i gry ruchowe są formą działalności charakterystyczną dla wieku wczesnoszkolnego, najbardziej odpowiadającą potrzebom dziecka, wynikającą z właściwości rozwoju. Oparte na utylitarnych formach ruchu, jak: chód, skok, rzut, pełzanie itp. przyczyniają się do podnoszenia ogólnej sprawności fizycznej i rozwoju psychomotorycznego dziecka.

Według Z. Gilewicza zabawa to "jedna z form aktywności człowieka podejmowana przez jednostkę lub zespół, w której względy praktyczne, gromadzenie i wytwarzanie dóbr nie grają żadnej roli. Natomiast dodatni tok emocjonalnych przeżyć, poczucie swobody działania i gra wyobraźni stanowią nieodzowny warunek odróżnienia jej od pracy".

Zabawy ruchowe opierają się o różnorodne postacie ruchu. Są jedną z form działalności człowieka, w której angażując się z całą pasją znajduje on okazję do rekreacji i wypoczynku, odprężenia psychicznego i fizycznego, przyjemności i rozrywki, radości, ciepła i uśmiechu oraz zapomnienia o codziennych troskach i kłopotach. W zabawie może występować nieograniczona liczba uczestników, nie jest ona objęta regulaminem i przepisami, nie ma w niej współzawodnictwa, wyzwala ona spontaniczną aktywność ruchową, opiera się na różnorodnych postaciach ruchu w który w niej dominuje.

Według P. A. Rudika "zabawy ruchowe odznaczają się wielką różnorodnością i swobodą w stosowaniu ruchów, dużą możliwością przejawiania inicjatywy i twórczości w dziedzinie ruchu, ponieważ istniejące w tych zabawach prawidła kontrolują nie ruchy, lecz samą strukturę zabawy jako całości".

Gra ruchowa to zorganizowana forma aktywności ruchowej o ustalonych regułach. Ma ona swój początek i zakończenie, występuje w niej element współzawodnictwa, a co za tym idzie są w niej zwycięscy i przegrani. Jest rozgrywką prowadzoną między zawodnikami lub zespołem według zasad określonych regulaminem danej dyscypliny. Jej podstawę stanowi ruch. Gry i zabawy oddziałują na psychiczną i umysłową stronę osobowości dziecka, jak również sprzyjają nerwowemu odprężeniu i czynnemu wypoczynkowi.

Zabawom i grom ruchowym towarzyszy zwykle duże zaangażowanie uczuciowe i przeżywanie emocji. Są one zabarwiane uczuciem zadowolenia, co sprzyja wypoczynkowi i odprężeniu, a zarazem skupieniu uwagi i zainteresowania. Poszczególne odmiany gier i zabaw ruchowych wpływają na organizm w sposób swoisty i charakterystyczny dla danej formy ruchu. Inaczej działają zabawy bieżne, inaczej rzutne lub skoczne.

Wśród wielu różnorodnych form pracy z dziećmi na lekcji wychowania fizycznego poważne miejsce zajmują zabawy i gry ruchowe. Dlatego też gry i zabawy ruchowe są forma zajęć w pełni odpowiadającą podstawowym założeniom zajęć ruchowych w nauczaniu zintegrowanym. Są one jednym ze sposobów aktywizowania dzieci, mają bowiem wiele walorów dydaktycznych, wychowawczych i usprawniających. Dzięki grom i zabawom możemy realizować wiele potrzeb rozwojowo - zdrowotnych dzieci. Dla dzieci o niższej sprawności fizycznej mogą stać się one okazją do wykazania się wiedzą i tym samym złagodzenia stresu związanego często ze współzawodnictwem wychowania fizycznego. Mogą one podwyższać poziom akceptacji samego siebie, poczucia własnej wartości. Mogą integrować zespoły dzieci o różnym poziomie sprawności, a tym samym motywować do zabawy te dzieci, które nie najlepiej czują się w ruchu.

Gry i zabawy ruchowe rozwijają myślenie dziecka, pamięć, spostrzegawczość, uwagę, orientację, wyobraźnię i inwencję twórczą. Wzbogacają skale przeżyć i przyczyniają się do harmonijnego rozwoju osobowości dziecka. Wpływają także na powstawanie i rozwój dodatnich cech społecznych, kształtują i rozwijają poczucie koleżeństwa, przyjaźni i solidarności. Pozwalają się dzieciom zrelaksować, wzmacniają ich indywidualność, likwidują uczucie niepokoju i lęku, podnoszą samoocenę i dają poczucie pewności siebie. Mają również wpływ na osiągnięcia i twórcze działanie, uczą radzenia sobie ze stresem, jak również stwarzają poczucie bezpieczeństwa. Szczególnie rozwijają u dzieci zaufanie do siebie i innych, rozładowują wśród nich narastającą i niebezpieczną agresję.

Należy również podkreślić, że gry i zabawy ruchowe przyczyniają się do estetycznego wychowania dzieci.
Aby zabawy i gry ruchowe spełniały należycie swoją rolę, tzn. wszechstronnie rozwijały dziecko, powinny być odpowiednio zorganizowane i przeprowadzone. Decydującą rolę odgrywa tutaj nauczyciel, który powinien poznać dobrze dzieci i ich zainteresowania aktywnością ruchową. Powinien również doskonale znać cel zabawy i gry, jej treści i przepisy. W zależności od rozwoju dzieci i ich zainteresowań, potrzeb wychowawczych, aktualnych tematów, możliwości terenowych, posiadanego sprzętu i urządzeń, warunków atmosferycznych powinien dobierać gry i zabawy ruchowe.

Gry i zabawy ruchowe można organizować w różnych warunkach, najodpowiedniejszym miejscem jest niezbyt duża otwarta przestrzeń w terenie o równej nawierzchni trawiastej np. przyszkolne boiska, place zabaw, zielone sale bądź boiska o nawierzchni asfaltowej i gruntowej, które należy skontrolować celem zapewnienia bezpieczeństwa oraz ze względu na dużą swobodę ruchu ograniczyć chorągiewkami. W okresach słoty i zimna, należy prowadzić zabawy w salach gimnastycznych bądź w salach zastępczych. Gry i zabawy można również prowadzić podczas wycieczek i spacerów. Bardzo ważnym jest aby gry i zabawy ruchowe prowadzić jak najczęściej na świeżym powietrzu, ponieważ przyczynia się to do hartowania młodego organizmu dziecka.

Na uatrakcyjnienie zabaw i gier ruchowych znaczący wpływ ma muzyka oraz wykorzystanie przyborów typowych i nietypowych zwłaszcza tych, które są wykonane przez same dzieci (np. pudełka tekturowe, puszki po napojach itp.).

W dzisiejszych czasach człowiek jest narażony na ciągłe stresy, pogoń za uciekającą chwilą, radiacja, hałas, niedostatek ruchu, pracy fizycznej - wszystko to wywołuje przewlekłe, patologiczne zmęczenie i niedobory w stanie zdrowia. Nasze społeczeństwo nie mające jeszcze trwałych nawyków korzystania z powietrza, słońca i wody. Dzieci tez coraz częściej organizują sobie wolny czas przy telewizorze, komputerze, w pomieszczeniach zamkniętych. mają one coraz większy wybór różnych rozrywek, które są dla nich bardziej atrakcyjne niż zabawa lub gra ruchowa. Prowadzi to w konsekwencji do bardzo negatywnych skutków dla psychomotorycznego rozwoju dziecka. Również wzrasta obciążenie nauką i odrabianiem prac domowych podczas których dzieci coraz dłużej wysiadują w pozycji siedzącej bez możliwości "ruchowego wyżycia się".

Zalecenia higieny pracy szkolnej mówią o konieczności przeplatania zajęć grami i zabawami ruchowymi, które dają dzieciom okazję do "wyładowania się". Dziecko w wieku wczesnoszkolnym potrzebuje dla prawidłowego rozwoju psychofizycznego 3-4 godziny na ruch. Jest to jednak mało osiągalne, ponieważ w obecnej sytuacji szkoła oferuje uczniom niewielką liczbę godzin ruchu w czasie zajęć obowiązkowych i dobrowolnych. Szkoła zatem powinna inspirować samodzielną działalność ruchową dziecka w domu, w środowisku rówieśniczym, w czasie wolnym na wycieczkach, wyjazdach z rodziną w plener, wczasach itp. Szkoła, nauczyciele wychowania fizycznego, nauczyciele nauczania zintegrowanego powinni przysposabiać, wdrażać uczniów do pożytecznego organizowania sobie wolnego czasu z wykorzystaniem gier i zabaw ruchowych. Wychowanie do zdrowia i rekreacji ruchowej powinno wzbudzić zamiłowanie do różnorodnych form tej rekreacji oraz ukształtować nawyki higieniczno - zdrowotne, które będą funkcjonowały nie tylko w życiu szkolnym, lecz także w życiu dorosłym. Można powiedzieć, że jest to nakaz naszych czasów i jednocześnie warunek zachowania zdrowia i sił twórczych, które są cenne nie tylko w szkole, ale również później w pracy produkcyjnej. Osiągnięcie tych celów nie jest możliwe bez wsparcia jej sojuszników. Toteż samorządy terytorialne, rady rodziców, kluby sportowe i inne pokrewne instytucje powinny pomóc w tworzeniu optymalnych warunków rozwijania wychowania fizycznego i sportu.

Bibliografia:

Gniewkowski W., Wlaźnik K., Wychowanie fizyczne, Warszawa 1985 Rudik P. A., Rodzaje zabaw dziecięcych i ich właściwości, Warszawa 1950
Trześniowski R., Zabawy i gry ruchowe, Warszawa 1995

Opracowanie:
Danuta Krzypkowska

Wyświetleń: 2344