"JAK BAWIĆ SIĘ Z DZIECKIEM?" METODA RUCHU ROZWIJAJĄCEGO WERONIKI SHERBORNE

"Zdrowie to dar niebios dany raz na zawsze - nad zdrowiem trzeba pracować i praca ta ma charakter pedagogiczny"
M. Demel

Stwierdzenie to jest wciąż aktualne i nabiera w dzisiejszym świecie szczególnego znaczenia. Dzieciom spędzającym tak wiele czasu w pozycji siedzącej przed telewizorem, czy komputerem, należy organizować w szkole jak najwięcej zabaw ruchowych i zajęć wychowania fizycznego. Metoda ruchu rozwijającego W. Sherborne, wypracowana w latach sześćdziesiątych odniosła ogromne znaczenie we wspomaganiu prawidłowego rozwoju dzieci i korygowaniu jego zaburzeń. Genialność tej metody polega na jej prostocie i naturalności, ponieważ opracowany przez W. Sherborne system ćwiczeń opiera się właśnie na naturalnych potrzebach dziecka, zaspokajanych w kontakcie z dorosłymi. Ćwiczenia te mają stworzyć dziecku okazję do poznania własnego ciała, usprawnienia motoryki, poczucia własnej siły. W konsekwencji prowadzą do poczucia bezpieczeństwa, dzięki temu dziecko zaczyna być bardziej aktywne, staje się twórcze. Ćwiczenia te ułatwiają nawiązywanie kontaktów indywidualnych i grupowych. Dzieci uczą się koncentracji, a co najważniejsze, świetnie się bawią, ponieważ mogą się śmiać, nawet krzyczeć. Przyczynia się to do ujścia napięć i emocji nagromadzonych w dzieciach. Głównym czynnikiem biologicznym stymulującym rozwój i sprawność ruchową, fizyczną dziecka jest ruch, ponieważ aktywność ruchowa pociąga za sobą doskonalenie czynności i funkcji pracujących narządów, ponadto wzmacnia organizm dziecka, kształtuje i usprawnia wszystkie jego układy, głównie układ ruchowy, ale również nerwowy, wegetatywny i dokrewny. Ma to olbrzymie znaczenie także w działalności pedagogicznej, albowiem ruch jest także stymulatorem życia psychicznego: odświeża umysł i staje się ważnym, niezastąpionym środkiem wychowania moralnego, estetycznego i społecznego.

Ćwiczenia fizyczne pobudzają dojrzewanie ośrodków ruchowych w mózgu i przyspieszają tym samym rozwój motoryczności. Wzrasta szybkość przewodzenia bodźców nerwowych, polepsza się koordynacja ruchów. Działalność ruchowa ma duży wpływ na rozwój życia psychicznego dziecka. W toku działania, również podczas zajęć ruchowych, dziecko gromadzi wrażenia i spostrzeżenia, wzbogaca zasób własnych doświadczeń, wyobrażeń, pojęć, kształci pamięć, uwagę, myślenie. Ćwicząc w grupie podporządkowuje się ogółowi, wdraża do słuchania, przystosowuje się do przyjętych norm współżycia, kształtuje swój charakter, wolę i uczucia. Mimo wielkich i niezaprzeczalnych wartości ruchu jako czynnika stymulującego rozwój dziecko, musimy zdawać sobie sprawę z tego, że zarówno niedobór ruchu, jak i przeciążenie organizmu może odbić się niekorzystnie na funkcjonowaniu układu ruchowego oraz narządów ściśle z nim zsynchronizowanych. Dlatego też z dużą troską i umiarem należy podchodzić do dłużej trwających i intensywnych wysiłków i obciążeń dzieci. M. Przetacznikowa twierdzi, że "aktywność dziecka jest nie tylko jednym z czynników i wewnętrznych warunków rozwoju psychicznego, lecz można ją uważać za niezbędny wyznacznik procesów rozwojowych, za determinant, bez którego ów rozwój nie mógłby w ogóle dokonywać się i przebiegać."

Główną cechą dzieci jest spontaniczność, którą należy rozwijać. Potwierdzają to założenia gimnastyki twórczej R. Labana. Praca tą metodą pozwala dostarczyć dzieciom dużą dawkę ruchu podejmowanego zgodnie z własną inwencją, fantazją i doświadczeniem.

Podstawowe założenia metody W. Sherborne to rozwijanie przez ruch:

- świadomości własnego ciała
- świadomości przestrzeni i działania w niej
- dzielenia przestrzeni z innymi ludźmi i nawiązywanie z nimi bliskiego kontaktu
Zachęcanie dziecka do udziału w ćwiczeniach i pokazywanie, jak inne dzieci się bawią, jest często wystarczającą motywacją do włączenia się dziecka w zajęcia.

Poniżej przedstawię ćwiczenia stosowane w metodzie ruchu rozwijającego W. Sherborne:

1. Ćwiczenia prowadzące do poznania własnego ciała.
2. Ćwiczenia pomagające zdobyć pewność siebie i poczucie bezpieczeństwa w otoczeniu.
3. Ćwiczenia ułatwiające nawiązywanie kontaktu z partnerem i grupą
4. Ćwiczenia twórcze

ad 1) Ćwiczenia prowadzące do poznania własnego ciała
Poznanie własnego ciała oraz umiejętność kontrolowania go jest podstawową potrzebą każdego człowieka. W rozwoju wiedzy o własnym ciele możemy wyróżnić kolejne etapy: wyczuwanie własnego ciała, nazywanie części ciała, utrwalanie wiedzy o naszym ciele. Na tej podstawie wykształca się świadoma kontrola ciała i jego ruchów. Stopy, kolana, uda, nogi to części ciała, których poznanie i opanowanie powinno nastąpić jak najwcześniej. Są one szczególnie ważne ze względu na rolę jaką pełnią. Kontrola ich jest niezbędna do utrzymania pełnej równowagi ciała.

Ćwiczenia prowadzące do poznania własnego ciała to ćwiczenia polegające na tzw. "wyczuwaniu". Możemy wymienić tutaj ćwiczenia na:
- wyczuwanie brzucha, pleców, pośladków,
- wyczuwanie rąk i nóg,
- wyczuwanie twarzy,
- wyczuwanie całego ciała.

ad 2) Ćwiczenia pozwalające zdobyć pewność siebie i poczucie bezpieczeństwa w otoczeniu
Są to ćwiczenia ściśle związane z poprzednią grupą. Należy znać siebie, mieć pewność działania, aby nawiązywać kontakty z innymi osobami. Ćwiczenia te umożliwiają poznanie otoczenia, dzięki czemu dziecko może czuć się swobodnie i nie obawiać się go. Charakterystyczną cechą tych ćwiczeń jest to, że wykonywane są wyłącznie na podłodze. Mogą być to ćwiczenia indywidualne, w parach lub w grupie.

ad 3) Ćwiczenia ułatwiające nawiązanie kontaktu i współpracy z partnerem i grupą
Ćwiczenia te polegają na zdobywaniu i wymianie wspólnych doświadczeń podczas sesji ruchowych. Ich rezultat zależy od stopnia zaangażowania ćwiczących. W tych ćwiczeniach partner "bierny" jest pod opieką osoby aktywnej. Ten typ ćwiczeń pozwala na poznanie się partnerów, a zwłaszcza swojej siły, daje możliwość wspólnego przeżycia wykonywanych zadań. Są one przede wszystkim dobrą zabawą, w trakcie której uchodzą nagromadzone emocje i napięcia.

Ćwiczenia ułatwiające nawiązanie kontaktu możemy podzielić na cztery grupy:
- ćwiczenia "z" w parach,
- ćwiczenia "przeciwko" w parach,
- ćwiczenia "razem" w parach,
- ćwiczenia "razem" w grupie.

ad 4) Ćwiczenia twórcze
Wszystkie aspekty ruchu są rozwijane w ćwiczeniach proponowanych przez członków grupy. Szczególnym rodzajem ćwiczeń twórczych godnych polecenia w pracy z małymi dziećmi są ćwiczenia przy muzyce w formie tańca. Ćwiczenia "twórcze" pozwalają nawiązać i pogłębić stosunki międzyludzkie, poznać sytuacje, których ćwiczący mógłby nie doświadczyć w innych warunkach. W trakcie zajęć każde dziecko może być twórcą w stopniu, w jakim sobie życzy. Osoba prowadząca zajęcia, opracowuje własny scenariusz ćwiczeń, lecz nie stara się go realizować za wszelką cenę. Program ten nie zawsze odpowiada dzieciom w danym dniu, dlatego musi on być modyfikowany w trakcie zajęć zależnie od potrzeb dzieci. Ważne elementy przy planowaniu zajęć to: wiek dzieci, liczebność grupy, miejsce, czas trwania zajęcia. Planowane zajęcia muszą uwzględniać prawidłowości rozwoju emocjonalnego i społecznego dziecka. Program zajęć dla całej grupy powinien uwzględniać zarówno potrzeby grupy, jak i indywidualne potrzeby dziecka.

BIBLIOGRAFIA

1. E. Białas: Szerbonowskie zajęcia [w:] Wychowanie w przedszkolu, 1988, nr 5, s.354.
2. I. Durelska, H. Pielak: "Metoda Sherbourne" CWJ: "ABC rehabilitacji dzieci". Pelikan. Warszawa, 1989.
3. E. Waszkiewicz: Stymulacja psychomotorycznego rozwoju dzieci 6-8 letnich. Warszawa, 1991.
4. M. Bogdanowicz, B. Kisiel, M. Przasnyska: Metoda Weroniki Sherborne w terapii i wspomaganiu dziecka. Warszawa, 1992.
5. M. Bogdanowicz: Metoda Ruchu Rozwijającego i Metoda Dobrego Startu we wspomaganiu rozwoju i terapii dziecka [w:] Mowa głośna i pisana. Materiały na konferencję popularnonaukową. Warszawa, 1994, s.48-50.

Opracowanie: Mgr Ewa Szulińska
Szkoła Podstawowa nr 215
w Warszawie

Wyświetleń: 1979