Rola wycieczek przyrodniczych w procesie nauczania zintegrowanego

Do wykorzystania przez nauczycieli nauczania zintegrowanego

Wycieczka jako forma pracy dydaktyczno- wychowawczej jest bardzo ważnym elementem w całokształcie pracy szkoły. Szczególna jej rola uwydatnia się już w pierwszych latach nauki. W nauczaniu zintegrowanym konieczność organizowania częstych lekcji w terenie jest większa, niż w klasach starszych, gdyż dzieci mają mniej wyobrażeń i doświadczeń, mniej przeżyć i "samo słowo" nie zawsze prowadzi do należytego poznania. Uczniowie klas I - III znajdują się w okresie rozwojowym, kiedy otoczenie pochłania najsilniej ich uwagę i gdy są oni najbardziej skłonni do poznania środowiska drogą bezpośredniej obserwacji.

Najcenniejszym środkiem poznania przyrody jest bezpośrednie z nią obcowanie i badanie przejawów życia w jego naturalnym środowisku. Możliwe jest to podczas wycieczek przyrodniczych, których rola znacznie wzrosła w nowoczesnym nauczaniu. Wycieczki są okazją do zetknięcia uczniów z wolną przyrodą, wprawdzie nie pierwotną ale w każdym razie mniej zmienioną niż ta, jaką mu można pokazać w normalnych warunkach nauczania szkolnego. Dzięki nim, uczniowie poznają życie przyrody w naturze, w całym jej bogactwie i różnorodności. Mogą zapoznawać się z warunkami, w jakich żyją zwierzęta i rośliny, mogą zaobserwować zależności zachodzące w przyrodzie. Zapoznają się z interesującymi zjawiskami biologicznymi oraz mogą poznawać przynajmniej najpospolitsze gatunki flory i fauny.

Lekcje w terenie służą również zaznajamianiu dzieci z konkretnymi zagadnieniami dotyczącymi ochrony przyrody, przykładami negatywnego wpływu gospodarczej działalności człowieka na przyrodę i możliwościami ograniczenia ujemnych jej skutków oraz palącymi problemami ochrony środowiska. Są źródłem wiedzy o naukowych podstawach racjonalnej eksploatacji przez człowieka zasobów przyrody. Umożliwiają zrozumienie stanowiska człowieka w przyrodzie i jego stałej zależności od przyrody.

Pozwalają także uczniom na samodzielne uzyskiwanie nowych wiadomości, służą upoglądowieniu wiadomości już posiadanych jak i sprawdzaniu i ich stosowaniu. Na wycieczce uczeń styka się z konkretną rzeczywistością przyrody i jego uczenie jest oparte na bezpośrednim doświadczeniu. Takie zajęcia stwarzają warunki do samodzielnej konkretyzacji wiadomości, poszerzają osobiste doświadczenia naukowe i praktyczne ucznia. Oprócz wartości poznawczych wycieczki posiadają duże znaczenie kształcące. Dobrze zorganizowana wycieczka przyrodnicza rozwija u dzieci inicjatywę, budzi zainteresowania, rozwija bystrość i postawę badawczą, uczy patrzeć na zjawiska przyrodnicze, dostrzegać je i obserwować. Sprzyja rozwijaniu takich ważnych umiejętności jak: koncentrowanie uwagi na określonych obiektach, na istotnych cechach, budowy organizmów zwierzęcych i roślinnych, na procesach i zjawiskach życiowych; wyodrębnienie i rozpoznawanie istotnych cech i zależności. Uczy samodzielnego wysnuwania i formułowania wniosków na podstawie poczynionych obserwacji. Podczas wycieczek uczniowie mają możliwości odbierania różnych wrażeń: wzrokowych, słuchowych, dotykowych, węchowych i motorycznych. Spostrzeżenia uczniów są pełniejsze i bliższe rzeczywistości niż byłyby wówczas, gdyby dane zagadnienie opracowywane było w klasie, gdzie możliwości "żywego spostrzegania" są ograniczone.

Ponadto warunki pracy na wycieczce pozwalają na aktywizowanie ucznia w wielu kierunkach: obserwowanie, sporządzanie notatek, rysowanie, fotografowanie, zbieranie okazów przyrodniczych. Różnorodność zadań wykonywanych w czasie lekcji w terenie stwarza okazję do podzielenia prac według zainteresowań, do doskonalenia rozmaitych sprawności umiejętności uczniów. Prawidłowo zorganizowane i przeprowadzone wycieczki są okazją do aktywnego i wzmożonego oddziaływania wychowawczego na uczniów. Dają wiele okazji do rozwijania u dzieci właściwych postaw dotyczących przyrody.

Opracowanie: mgr Ewa Romanek
42-480 Poręba ul. Chopina 14/19
nauczycielka nauczania zintegrowanego
Szkoły Podstawowej nr 1 w Porębie
eromanek@op.pl

Wyświetleń: 951