Katalog

Grzegorz Dobek
Język niemiecki, Artykuły

Wpływ szkolnej wymiany młodzieży na rozwój osobowości ucznia

- n +

Wpływ szkolnej wymiany młodzieży na rozwój osobowości ucznia

Przez blisko 13 lat pracy w charakterze nauczyciela języka niemieckiego byłem kilkakrotnie organizatorem szkolnych wymian młodzieży polskiej i niemieckiej i stąd wiem, jak wielką pozytywną rolę odgrywają one w kształtowaniu osobowości ucznia.

Szkolne wymiany młodzieży są szczególnie ważne w obecnym okresie, gdy Polska ma stać się w niedalekiej przyszłości członkiem Unii Europejskiej. Polacy i Niemcy są od wieków sąsiadami, ale wzajemne kontakty z reguły nie były przyjazne: wojny, podboje, okupacja.

Doznane wzajemne krzywdy zakorzenione jeszcze niejednokrotnie w pamięci przedstawicieli starszych generacji i przekazywane nieraz z pokolenia na pokolenie nie sprzyjają rozwojowi przyjaznego klimatu w stosunkach polsko-niemieckich. Mamy niepowtarzalną szansę zmienić ten zły stan rzeczy. Młode pokolenie nie jest obarczone grzechami przeszłości. Cechami ludzi młodych jest ciekawość świata i aktywność. Udział w wymianie młodzieży stwarza młodym ludziom możliwość poznania rówieśników z innego kraju, ich stylu życia i problemów dnia codziennego, pomieszkania przez pewien czas w odmiennym środowisku, zebrania obserwacji i doświadczeń oraz zdobycia wiedzy realioznawczej. Wymiana młodzieży jest też wielką imprezą turystyczną i kulturalną. Nie bez powodu mówi się, że podróże kształcą. Osobiste spotkania młodzieży z różnych krajów mają niejednokrotnie ogromny wpływ na rozwój osobowości młodego człowieka i jego całe dalsze życie. Uczeń ma okazję zaobserwować, jak żyje na codzień rówieśnik z innego kraju, z jakimi problemami się boryka, jak mieszka, w jaki sposób spędza wolny czas, jak wygląda jego życie szkolne i czym się interesuje. Porównując to ze swoim życiem niejednokrotnie stwierdza, że różnice wcale nie są tak wielkie, jak można by początkowo sądzić. Pozwala to przezwyciężyć własne kompleksy i wzajemne uprzedzenia. Udział w międzynarodowej wymianie młodzieży stwarza możliwość poznania obcego kraju, jego kultury, historii, zwyczajów i obyczajów. Będąc opiekunem grup polskich wyjeżdżających do Niemiec obserwowałem, jak w trakcie pobytu rodziło się w wielu moich uczniach zainteresowanie Republiką Federalną Niemiec, niemiecką literaturą, muzyką, kulturą i językiem, co owocowało potem po powrocie do kraju większym zaangażowaniem i aktywniejszym udziałem w zajęciach języka niemieckiego. Wielu uczniów zmieniło w sposób pozytywny swój stosunek do przedmiotu, zaczęło się chętnie uczyć języka niemieckiego, poszerzało swoje wiadomości, zgłaszało się na zajęcia dodatkowe w formie kółka językowego, prosiło o dodatkowe zadania domowe wykraczające poza obowiązujący w szkole materiał czy brało udział w olimpiadach i konkursach przedmiotowych. Wzrostowi zainteresowania przedmiotem sprzyjały zawarte przyjaźnie kontynuowane dalej w formie korespondencji listowej i e-mailowej czy prywatnych odwiedzin. Niejeden z uczniów biorących udział w wymianie polsko-niemieckiej zdecydował się po ukończeniu nauki w liceum na podjęcie studiów germanistycznych lub studiowanie w Niemczech.

Nie jest jednak łatwym zadaniem zorganizowanie udanej międzynarodowej wymiany młodzieży a w szczególności polsko-niemieckiej wymiany młodzieży z uwagi na obciążenia historyczne. Polacy traktują często Niemców z dystansem i niepewnością, czy są oni naszymi przyjaciółmi czy wrogami. Wiedza współczesnych Niemców o Polsce jest natomiast z reguły powierzchowna i obarczona licznymi stereotypami i uprzedzeniami. Badania opinii publicznej pokazują, że Polacy stanowią jedną z najmniej lubianych przez Niemców narodowości. Przeszło 40% młodych Niemców ma poczucie wyższości nad Polakami. W Niemczech króluje stereotyp Polaka pijaka, obiboka, złodzieja i brudasa. Nawet w niemieckich masmediach złośliwe dowcipy o Polakach nie są rzadkością.

Stąd do głównych zadań wymiany młodzieży zaliczyłbym przezwyciężanie wzajemnych uprzedzeń. Główną przyczyną niechęci między narodami jest niewiedza rodząca nienawiść. Osobiste spotkania rówieśników z różnych krajów stwarzają okazję zebrania własnych doświadczeń, przekonania się na własne oczy, jaki to jest kraj i jacy ludzie w nim mieszkają.

Ważnym elementem kontaktów młodych Niemców i Polaków jest uporanie się z problematyką wojen polsko-niemieckich a w szczególności II Wojny Światowej. Trzeba wyciągnąć lekcję z historii, nie można milczeć ani zapominać o tym, co się wydarzyło. Niepamiętając o okrucieństwach wojen człowiek staje się bardziej podatny na takie zagrożenia jak np. rasizm, skrajny nacjonalizm czy antysemityzm. Warunkiem prawdziwego pojednania będącego jednym z celów przeprowadzania wymian młodzieży jest pamięć o przeszłości. Służą temu celowi wspólne wizyty w miejscach martyrologii, np. obozach koncentracyjnych. Kolejnym celem wymian polskiej i niemieckiej młodzieży powinna być moim zdaniem praca nad budowaniem wspólnej Europy. Jesteśmy sąsiadami a po wejściu Polski do Unii Europejskiej nasze sąsiedztwo stanie się jeszcze prawdziwsze. Położenie geograficzne sprawia, że jesteśmy na siebie skazani a od młodych pokoleń zależy, jak ułożą się nasze przyszłe sąsiedzkie stosunki. Pokój nie jest wcale rzeczą oczywistą a już w szczególności w Europie, na kontynencie targanym przez stulecia ciągłymi krwawymi wojnami. Pokój trzeba budować i o niego zabiegać a pomaga w tym integracja europejska. Młodzi Niemcy i Polacy powinni widzieć w sobie Europejczyków a szkoły winny młodych ludzi w tym duchu wychowywać. W jedności siła. Wspólnota europejska stwarza szczególnie młodym pokoleniom ogromne możliwości, swobodę poruszania się, szeroko rozumianą wolność, szansę na lepsze, ciekawsze życie i karierę zawodową. Wymiany młodzieży służą normalizacji stosunków, współpracy i porozumieniu między Polakami a Niemcami. Warunkiem osiągnięcia tych celów są jednak empatia i tolerancja budowane na zasadach wzajemności i partnerstwa. Poznanie i zaakceptowanie obcego jest jednak możliwe tylko poprzez osobiste spotkania a takie mają miejsce w ramach wymian młodzieży.

Celem organizacji wymiany młodzieży z różnych krajów jest zatem odkrycie podobieństw, akceptacja odmienności i rozwijanie otwartości i tolerancji.

Organizacja wymian młodzieży polskiej i niemieckiej napotyka na szereg poważnych trudności. RFN to kraj wysoko uprzemysłowiony, Polska natomiast jest krajem zmagającym się z licznymi problemami gospodarczymi i młodym ustroju demokratycznym. Istnieje więc przepaść w poziomie życia w Niemczech i w Polsce. Ma to negatywny wpływ na organizację wspólnych programów polsko-niemieckich. Niemcy stanowią dla Polaków z wielu względów atrakcyjny cel podróży. Przeciętny niemiecki uczeń wie natomiast niewiele o Polsce i powtarza najczęściej jedynie zasłyszane stereotypy. Skutkiem tego jest fakt, iż zainteresowanie polsko-niemiecką wymianą młodzieży szkolnej jest zdecydowanie większe ze strony szkół polskich niż niemieckich. Polskie szkoły mają więc problem ze znalezieniem szkoły niemieckiej, z którą mogłyby nawiązać ścisłą współpracę i współorganizować przedsięwzięcia typu wymiana młodzieży.

Chcąc zorganizować udaną wymianę młodzieży służącą realizacji wytyczonych celów należy być świadomym przeszkód i trudności oraz różnic między Polakami a Niemcami. Przygotowując się do organizacji wymiany należy zaczerpnąć informacji na temat partnera, jego historii, polityki, gospodarki, religii czy światopoglądu. Uczniowie mający wziąć udział w międzynarodowej wymianie powinni poznać wcześniej podstawowe informacje o takich sferach życia rówieśnika z innego kraju jak rodzina, czas wolny, szkoła, zawód, kościół czy obyczajowość. We wszystkich tych dziedzinach życia są mniejsze lub większe różnice między Polakami i Niemcami i dobrze jest być tego świadomym i na to przygotowanym. Statystyczny Niemiec zarabia wielokrotnie więcej niż przeciętny Polak. W trakcie wspólnych spotkań młodzież niemiecka wyraża chęć wychodzenia co wieczór do pubów czy dyskotek, na co mało który polski rówieśnik może sobie pozwolić ze względów finansowych. Dla uczniów niemieckich Polska jest krajem tanich zakupów, gdy życie w Polsce dla większości Polaków jest drogie. Inny ważny problem stanowią warunki mieszkaniowe. Polskie mieszkania są małe, przepełnione. Uczeń polski nie zawsze ma własny pokój, co dla ucznia z Niemiec jest rzeczą oczywistą. W Polsce nierzadko mieszkają pod jednym dachem dwie a nawet trzy generacje, czego przyczyną są oczywiście problemy finansowe. Niemiecki uczeń w wieku 16 czy 17 lat uniezależnia się z reguły od rodziców, podejmuje prace dorywczą w weekendy i ferie czy wieczory, wynajmuje własne mieszkanie lub wprowadza się do wspólnoty mieszkalnej. Mieszka on też niejednokrotnie razem ze swoją przyjaciółką, co nie mieści się w polskim pojmowaniu obyczajowości. Kościół katolicki odgrywa w Polsce nieporównywalnie większą rolę niż jakikolwiek Kościół w życiu publicznym Niemiec. Większość polskich uczniów pragnie podczas wspólnego programu iść w niedzielę do kościoła, co wywołuje zdziwienie u partnerów niemieckich. Polskie szkoły charakteryzują się autorytarnymi stosunkami między nauczycielami a uczniami, gdy relacje w szkołach niemieckich są partnerskie. Polscy uczniowie zazdroszczą podczas wspólnych programów niemieckim rówieśnikom, gdy tamci swobodnie rozmawiają ze swoimi nauczycielami, palą w ich towarzystwie papierosy i piją piwo. Znaczące są też różnice w mentalności. Większość niemieckich uczniów idzie na zajęcia szkolne, gdyż chcą napisać np. zadanie klasowe, choć mogliby zostać zwolnieni z zajęć ze względu na udział w wymianie. Polscy uczniowie mając do wyboru pisać sprawdzian czy wziąć udział w wycieczce organizowanej w ramach wymiany młodzieży zdecydowanie wybrałoby rozrywkę. Niemiecki uczeń przykłada się do nauki i jest aktywny na zajęciach, walczy o jak najlepsze stopnie, gdyż jest świadomy, że przez to rosną jego szanse na karierę zawodową. Polski uczeń nie ma przekonania, że dobre wykształcenie gwarantuje dobrą pracę. Polski uczeń nierzadko wagaruje, odpisuje na sprawdzianach i cieszy się, gdy przepadają zajęcia szkolne, co dziwi przeciętnego ucznia z Niemiec. Niemiecki uczeń ma lepsze perspektywy na przyszłość w kwestii studiów czy zatrudnienia, gdy nad polskim rówieśnikiem wisi widmo bezrobocia. Niemieccy uczniowie są z reguły bardziej aktywni społecznie, politycznie i kulturalnie od polskich rówieśników. Rozwijają częściej swoje zainteresowania w sposób zorganizowany w ramach kółek czy klubów. Są samodzielniejsi i dojrzalsi. Inaczej pojmowana jest też gościnność. Polacy postępują wg zasady: Gość w dom, Bóg w dom i okazują gościowi nieustanne zainteresowanie oczekując tego samego przy rewizycie. Niemiec chętniej zaspokaja swoje potrzeby samodzielnie. Kuchnia polska różni się od niemieckiej. W Polsce na śniadanie jada się wędlinę, gdy w Niemczech je się raczej dżem czy słodkie bułki. Podstawowym składnikiem polskiego obiadu są ziemniaki, podczas gdy w Niemczech raczej ryż bądź makaron. W Polsce jada się "tłusto". Niemcy przestrzegają częściej diety i są niejednokrotnie wegetarianami. Polak goszcząc u siebie Niemca zapewnia mu nieustannie towarzystwo, gdyż nakazuje to polska gościnność. Niemiec nie rozumie tego i odbiera to często niewłaściwie jako narzucanie się. Polska zasada: "Zastaw się a postaw się" nie jest praktykowana w Niemczech. Tematyka wojen polsko-niemieckich jest stale obecna w polskich środkach masowego przekazu, gdy w Niemczech nie mówi się publicznie aż tak wiele na te tematy.

Należy być świadomym takich różnic i być przygotowanym na wynikające z nich problemy, jeśli chce się by organizowana wymiana młodzieży przyniosła oczekiwane rezultaty. W pokonaniu tych trudności pomaga m.in. Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży PNWM, organizacja powołana przez rządy RFN i Rzeczpospolitej Polskiej celem wspierania kontaktów młodzieży polskiej i niemieckiej. Posiada ona biura w Warszawie i w Poczdamie i służy pomocą w organizacji wspólnych przedsięwzięć i spotkań młodzieży polskiej i niemieckiej poprzez dofinansowanie, informowanie i porady.

Planując organizację wymiany młodzieży należy przeanalizować na wstępie następujące kwestie:
- cel i charakter spotkania uwzględniający wspólne zainteresowania i oczekiwania,
- ustalenia organizacyjne: miejsce i termin, czas trwania, termin rewizyty, liczebność uczestników i ich płeć, wiek,
- realia miejscowe (atrakcje, możliwości zakwaterowania i wyżywienia etc.),
- koszty,
- propozycje programowe,
- transport, ubezpieczenie i inne formalności.

Program musi być ciekawy i atrakcyjny dla uczniów. Z osobistych doświadczeń organizatora wymian młodzieży polskiej i niemieckiej wiem, że "sprawdzonymi" punktami programu są wspólne wyjścia do pubów i dyskotek, zawody sportowe i ciekawe wycieczki. Niekiedy wymiana młodzieży związana jest z realizacją jakiegoś określonego projektu. Wspólna praca nad zadaniem zbliża młodych ludzi i sprzyja nawiązywaniu przyjaźni.

Moim zdaniem koniecznym też jest by spotkanie młodzieży obu krajów miało formę wizyty i rewizyty. Jest to po pierwsze rozwiązanie sprawiedliwe a po drugie pogłębia wzajemny kontakt a przez to lepiej służy realizacji wytyczonych celów.

Reasumując pragnę zauważyć, że warunkiem udanego przeprowadzenia międzynarodowej wymiany młodzieży jest zasięgnięcie wiedzy wstępnej o realiach kraju odwiedzanego, zdolność do empatii, zapewnienie ciekawego programu imprezy oraz talent organizatorski. Poprzez tak zorganizowane spotkanie młodzi ludzie z obu krajów mają możliwość wzajemnego poznania, skonfrontowania zasłyszanych stereotypów z rzeczywistością, znalezienia podobieństw, zaakceptowania różnic i odmienności i nawiązania przyjaźni. Z reguły uczniowie biorący raz udział w wymianie chcieliby wziąć udział ponownie w następnej. Udział w międzynarodowej wymianie młodzieży poszerza ich horyzonty myślowe, dostarcza im wiedzy o świecie, stanowi bodziec do zaczerpnięcia dobrych wzorów oraz motywację do nauki języka obcego. Moim zdaniem pozytywny wpływ międzynarodowych wymian młodzieży na rozwój osobowości ucznia jest nieoceniony i zachęcam wszystkich do ich organizowania w dobie jednoczącej się Europy.

Opracowanie: Opracował: mgr Grzegorz Dobek
nauczyciel języka niemieckiego

Wyświetleń: 922


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.