Cyfry i liczby w systemie rzymskim - Scenariusz lekcji matematyki w klasie IV

Zadania lekcji:
1. Przypomnienie poznanego w młodszych klasach zapisu liczb od 1 do 12 w systemie rzymskim.
2. Wprowadzenie zasad zapisu w systemie rzymskim liczb większych od 12.
3. Wprowadzenie znaków rzymskich odpowiadających liczbom: 50, 100, 500 i 1000.
4. Ćwiczenia w zapisywaniu i odczytywaniu znaków rzymskich poznanych podczas zajęć.
5. Wskazanie zastosowań wykorzystania znaków rzymskich w życiu codziennym.

Metody i formy pracy:
Metody poszukujące, ćwiczenia, pogadanka, praca z tekstem matematycznym.

Pomoce dydaktyczne:
Mapa Europy, plansze z datami zapisanymi w systemie rzymskim, kalendarz, zegar z godzinami zapisanymi w systemie rzymskim, ilustracje dawnego Rzymu.

Etapy lekcji:
I. Informacje o życiu ludzi w dawnym Rzymie.
II. Przypomnienie zapisu znanych liczb w systemie rzymskim.
III. Wprowadzenie nowych znaków rzymskich.
IV. Ćwiczenia w zapisywaniu i odczytywaniu znaków rzymskich.
V. Podsumowanie.

Etap I

Pogadanka na temat życia ludzi w dawnym Rzymie wzbogacona ilustracjami z podręczników historii oraz mapą. Zwrócenie szczególnej uwagi na sposoby liczenia, jakimi posługiwali się Rzymianie.

Na zakończenie nauczyciel prosi chętnych uczniów o wypowiedź, czy w dawnym Rzymie liczono tak samo jak obecnie my liczymy, czy może nieco inaczej (odpowiedź należy uzasadnić).

Etap II

Nauczyciel proponuje uczniom, aby przypomnieli mu, jak zapisuje się liczby od 1 do 12 w systemie rzymskim. Chętni podchodzą do tablicy i zapisują liczby, które podają ich koledzy.

Następnie wspólnie wyjaśniają, w jaki sposób zapisuje się kolejne liczby (objaśnienie budowy poszczególnych znaków rzymskich).

Po przeprowadzeniu tej części zajęć nauczyciel pyta, gdzie w życiu codziennym wykorzystywane są znaki rzymskie. Uczniowie odpowiadając podchodzą do eksponatów przygotowanych wcześniej przez nauczyciela (kalendarz, zegar) i pokazują znaki rzymskie, które się na nich znajdują.

Następnie uczniowie rysują w zeszycie tabelkę, w której - z jednej strony wpisują arabskie liczby od 13 do 20, a z drugiej strony mają zapisać je w systemie rzymskim. Po samodzielnym wykonaniu pracy dzieci kolejno przedstawiają swoje propozycje zapisu na tablicy, a następnie porównują je z tabelką znajdującą się na stronie 22 podręcznika Nowa Błękitna Matematyka.

11	12	13	14	15	16	17	18	19	20
X+I XI	X+II XII	X+III XIII	X+IV XIV	X+V XV	X+VI XVI	X+VII XVII	X+VIII XVIII	X+IX IX	X+X XX

Etap III

Po omówieniu wyników pracy uczniów przechodzimy do dokładnego przeanalizowania tabelek znajdujących się na stronie 23 podręcznika.

20	30	40	50	60	70	80	90	100
XX	XXX	XL	L	LX	LXX	XXX	XC	C

100	200	300	400	500	600	700	800	900	1000
C	CC	CCC	CD	D	DC	DCC	DCCC	CM	M

Omawiamy zasadę zapisywania pełnych dziesiątek i setek w systemie rzymskim.

Zwracamy uwagę uczniów, iż obowiązujące tu zasady są zbliżone do tych, które obowiązują przy zapisywaniu jedności.

Następnie wyjaśniamy uczniom konstrukcję zapisu w systemie rzymskim liczb, które składają się z wielu tysięcy, setek, dziesiątek i jedności, np. 2986.

Etap IV

Po dokładnym wyjaśnieniu uczniom zasad dotyczących zapisywania różnych liczb w systemie rzymskim przechodzimy do części ćwiczeniowej, w której uczniowie wykonują ćwiczenia: 3 i 4 ze strony 23 oraz ćwiczenie 32 ze strony 24 podręcznika.

Ćwiczenie 4
Przeczytaj liczby zapisane przy użyciu cyfr rzymskich i zapisz je cyframi arabskimi: XLIX, XCIV, DV, DCCCLII, CMXCIX, MCCLVIII.

Ćwiczenie 5
Zapisz przy użyciu cyfr rzymskich: 47, 98, 364, 707, 1410, 1025, 1999.

Ćwiczenie 32
W którym roku się urodziłeś? Jaki to wiek? W którym wieku będziesz obchodził swoje 50 urodziny?

Etap IV

Kończąc zajęcia prosimy uczniów o przypomnienie zasad obowiązujących przy zapisywaniu poszczególnych liczb w systemie rzymskim (jedności, dziesiątki, setki, tysiące).
Następnie zadajemy pracę domową - zadanie 5 ze strony 23 podręcznika oraz zadanie 3 i 4 ze strony 14 zeszytu ćwiczeń.

Opracowanie: mgr Ewa Budkiewicz

Wyświetleń: 4831