Kształtowanie sprawności manualnych dzieci wieku wczesnoszkolnego.

Dziecko wstępujące do szkoły znajduje się na przełomie dwóch okresów rozwojowych- wieku przedszkolnego i wczesnoszkolnego. Na ogół charakteryzuje się ono dojrzałością szkolną tj. takim stopniem rozwoju fizycznego, psychicznego i społecznego, który umożliwia mu naukę w grupie rówieśniczej. Rozwój ten jest jednak zróżnicowany.

Wraz z procesem wzrastania i dojrzewania organizmu następuje rozwój motoryki dzieci od nieporadnych i ubogich ruchów do skoordynowanych i płynnych. Wykonywanie długotrwałych czynności manipulacyjnych zależy od stopnia rozwoju mięśni, a te u dzieci 7-letnich są jeszcze słabo rozwinięte. Kościec dziecka jest miękki i plastyczny, co przy złej postawie i wykonywaniu czynności manipulacyjnych nieodpowiednimi narzędziami może mieć ujemny wpływ na dalszy rozwój dziecka. Widoczny wpływ rozwoju motoryki obserwuje się dopiero w klasie III, co nie jest bez znaczenia dla organizacji procesu kształcenia technicznego w tym okresie.

Czynności manualne wywierają wielki wpływ na przebieg procesu poznawania oraz jakość zdobytej wiedzy. Uczenie przez działanie spełnia również bardzo ważną rolę wychowawczą.

Organizowanie działań konstrukcyjnych, w których uczeń ma do dyspozycji różnorodne materiały, daje nauczycielowi możliwość realizacji wielu celów kształcenia i wychowania. Dzieci tworząc scenki rodzajowe, bądź własne tematy, poznają zasady dobrej organizacji pracy i uczą się je stosować w konkretnych sytuacjach, uczą się rozróżniać materiały na podstawie ich własności, a także zdobywają umiejętność ich kształtowania za pomocą prostych narzędzi. Dzięki manipulowaniu dziecko rozwija się i osiąga większą sprawność ruchową.

Kształtowanie sprawności manualnej dzieci w okresie wczesnoszkolnym jest realizowane także na zajęciach plastycznych. Twórczość plastyczna jest jedną z dróg ekspresji osobowości, a także formą psychicznej terapii. Dziecko rysując czy malując nie ma do pokonania takich trudności, na jakie natrafia w trakcie formowania, rzeźbienia, konstruowania. Operowanie kredką, pędzlem jest o wiele łatwiejsze i mniej skomplikowane niż nożyczkami, dłutem czy nożem. Posługiwanie się tymi narzędziami wymaga pewnych sprawności manualnych. Dotykanie powierzchni gładkich, puszystych, zgniatanie, nacinanie, formowanie kolorowych kartonów, gromadzenie różnorodnych przedmiotów ze względu na ich ciekawy kształt, fakturę czy kolor inspiruje wyobraźnię dziecka do działania. Wykonując różne przedmioty z gliny, papieru, drutu czy tworzyw syntetycznych, dziecko zmuszone jest do zastanawiania się i dokonywania mniej lub więcej dokładnej analizy tego przedmiotu, a dzięki temu uczy się analitycznego postrzegania otaczającej je rzeczywistości i celowego jej zapamiętania.

Prace o charakterze technicznym odgrywają szczególną rolę w klasie I. Modelując przedmiot w glinie czy robiąc go z różnych materiałów, dziecko musi wykonać szereg ruchów doskonalących koordynację oka i ręki oraz ogólną sprawność palców, a to ułatwia mu naukę pisania. Inną ważną techniką plastyczną, szczególnie korzystną dla uczniów z zaburzeniami manualnymi jest malowanie farbą całej powierzchni kartki dużym, płaskim pędzlem ruchami zamachowymi na przemian poziomymi i pionowymi. Wykonywanie tych ruchów powoduje, iż dziecko nabiera coraz większej płynności i precyzji.

Kolejne techniki - wycinanka i wydzieranka również rozwijają umiejętności manualne.

Podsumowując należy pamiętać, że każde tworzywo, materiał i użyte narzędzia stymulują odpowiednio wyobraźnię i pomysłowość uczniów, rozwijając ich sprawność manualną.

Opracowanie: Jolanta Wozinska

Wyświetleń: 1259