Rozwijanie zdolności dzieci w wieku wczesnoszkolnym

Uczniów zdolnych w literaturze pedagogicznej określa się jako tych, którzy mają odpowiednio wysoki poziom zdolności ogólnych do uczenia się, określone zdolności specjalne oraz wysokie osiągnięcia w różnych dziedzinach działalności.

Poszczególne jednostki mają indywidualny układ zdolności i uzdolnień, których rozwój jest warunkowany zarówno wpływami zewnętrznymi, jak i wewnętrznymi możliwościami.

W świetle obserwacji pracy szkoły można stwierdzić, że sytuacja uczniów słabych w tym systemie jest lepsza niż uczniów zdolnych. Słabsi mogą liczyć na pewne formy pomocy organizowane przez nauczycieli (zespoły wyrównawcze, pomoc koleżeńska, praca indywidualna). Natomiast uczniowie zdolni są najczęściej pozostawieni sami sobie. Wykorzystywani są do udzielania pomocy słabszym kolegom, wyręczania klasy w sytuacjach trudnych, udzielania odpowiedzi na najtrudniejsze pytania. Rezultatem może być wrogi stosunek do szkoły i nauczycieli oraz obniżanie się motywacji do nauki.

Zaniedbania w zakresie opieki nad uczniami zdolnymi można stwierdzić już w klasach niższych. Okres wczesnoszkolny uznawany jest przez psychologów za szczególnie znaczący dla rozwoju zdolności intelektualnych i kierunkowych dziecka. U dzieci w tym wieku można zaobserwować wysoki poziom uzdolnień ogólnych, inteligencji oraz zdolności specjalnych.

Czynnikami decydującymi o poziomie rozwoju zdolności są:
- warunki społeczne,
- działalność wychowawcza,
- własna praca ucznia.

Stąd też uczniów zdolnych może być znacznie więcej, jeżeli świadomie tworzyć będziemy te zainteresowania. Uczeń uzdolniony powinien być wychowywany w atmosferze aktywnego uczestnictwa oraz twórczych poszukiwań. Rozwój zdolności zależy także od osobowości, zainteresowań, zamiłowań i inicjatywy jednostki. Rozbudzenie w nim wyobrażeń i fantazji, pracowitości i krytycznego stosunku do rzeczywistości to ważne cele jego rozwoju. Obecność uczniów uzdolnionych w zespołach klasowych nakłada na nauczyciela szczególne obowiązki rekompensowane jednak możliwością pełnej satysfakcji zawodowej. Właśnie uczniowie uzdolnieni przez swoją aktywność w znacznym stopniu oddziałują na proces dydaktyczno- wychowawczy. Są siłą napędową dyskusji. Ich pytania, wątpliwości zmuszają nauczycieli do twórczego wysiłku. Głównie dla nich opracowują trudniejsze zadania, obmyślają sytuacje problemowe. Uczniowie zdolni są wrażliwi, pełni zapału do pracy, wyróżniają się dyscypliną, dociekliwością, oryginalnością pomysłów, szybkim tempem uczenia się, i zapamiętywania. Cechami wyróżniającymi tych uczniów ponad przeciętność jest również:
- zdolność dostrzegania wieloznaczności w pytaniach czy problemach,
- duża wytrwałość podczas rozwiązywania problemów,
- potrzeba weryfikacji swoich działań i wprowadzanie korekt
- duża zdolność koncentracji uwagi, ciekawość poznania, dobra pamięć operacyjna, zdolność do logicznego myślenia.

Dużą rolę w rozwoju posiadanych talentów u swoich dzieci mają do spełnienia rodzice, którzy powinni już od najmłodszych lat życia dziecka pomóc mu w poznawaniu jego własnych cech i ukazaniu sposobów ich urzeczywistnienia. Nieocenione znaczenie ma akceptacja i wsparcie psychiczne w chwilach niepowodzeń. Warto nauczyć dzieci relaksu, bycia z rówieśnikami.

Reasumując należy być świadomym faktu, że zdolności dziecka zależne są nie tylko od cech w nim tkwiących, lecz od naszych postaw wobec niego oraz konsekwentnych, rozważnych oddziaływań wychowawczych. W im większym stopniu działanie pobudzające rozwój zdolności angażuje energię, zapał i umysł dziecka, tym intensywniej rozwijają się jego zdolności.

Opracowanie: Jolanta Wozinska

Wyświetleń: 1346