Katalog

Ewa Rudnicka
Awans zawodowy, Artykuły

Blaski i cienie awansu zawodowego nauczycieli

- n +

Blaski i cienie awansu zawodowego nauczycieli

System awansu zawodowego nauczycieli został uznany za jedną z kluczowych zmian w reformie systemu edukacji. Wprowadzony w 2000 roku zastąpił dotychczasowy, związany ze zdobywaniem stopni specjalizacji zawodowej.

Do tej pory spośród 560 tysięcy nauczycieli zaledwie 8 % legitymuje się uzyskaniem stopnia specjalizacji zawodowej. Mieliśmy więc do czynienia z systemem elitarnym, a nie powszechnym. Od czasu nowelizacji Karty Nauczyciela każdy nowozatrudniony nauczyciel będzie wkraczał na ścieżkę awansu - zostając kolejno stażystą, kontraktowym i mianowanym. Osiągając poziom nauczyciela mianowanego zdecyduje czy chce potwierdzić dalej własny rozwój, rozpoczynając procedurę awansu na stopień nauczyciela dyplomowanego.

Proponowana ścieżka awansu jest odbiciem rozwoju zawodowego, który w gruncie rzeczy jest celem nadrzędnym. Tylko stale rozwijający się nauczyciel sprosta wymaganiom szkoły, a ta powinna sprostać wymaganiom "życia".

Przyszło nam żyć w czasie szybkich i jakościowych zmian cywilizacyjnych. Konieczność kształcenia ustawicznego nauczycieli nie jest tylko teorią pedagogiczną, ale realną potrzebą dzisiejszych czasów.

Pierwsze lata wdrażania nowej ścieżki awansu nie były i nie są łatwe. Częściowo wynika to z trudnego języka prawa oświatowego. Kartę Nauczyciela i rozporządzenia o awansie należy czytać razem; zawierają szereg odniesień, zaś w procedurach odwoławczych zastosowano kodeks postępowania administracyjnego. Przypadki szczególne wymagają dodatkowej interpretacji. To wszystko sprawia, że nauczyciel ma wiele uzasadnionych pytań i wątpliwości.

Kolejną barierą, w znacznej mierze mentalną, jest wymóg dokumentowania własnej pracy w formie planu rozwoju zawodowego. Dotychczas nauczyciel, który był mianowany i nie podejmował starań o uzyskanie stopnia specjalizacji zawodowej, nie był zobligowany do dokumentowania własnego rozwoju. Obecnie staje się to koniecznością, ale tylko dla nauczyciela stażysty i kontraktowego. Nauczyciel mianowany sam decyduje czy chce dalej awansować. To samo dotyczyło zdobywania stopni specjalizacji zawodowej. Dopóki nauczyciel nie dostrzeże celowości oraz sensu w procedurze starania się o awans, dopóty będzie to czynność biurokratyczna i powierzchowna. O tym, że nauczyciel jest "dobry", najlepiej zaświadczyć mogą uczniowie, a ponadto inni członkowie społeczności szkolnej - nauczyciele, dyrektor szkoły, rodzice. Problem w tym, że stopień awansu zawodowego poświadczany jest urzędowo. Nauczyciel musi więc przekonać dyrektora szkoły, rodziców, opiekuna stażu i wreszcie komisję kwalifikacyjną lub egzaminacyjną, że dobra opinia o nim zasługuje na formalne potwierdzenie. Poza tym warto dokumentować własny rozwój dla samego siebie. Bycie refleksyjnym praktykiem przynosi korzyści, w pewnym sensie wymagamy tego również od własnych uczniów.

Proces awansu zawodowego nie odbywa się w próżni. Rozwój nauczyciela powinien być ściśle związany z procesem rozwoju szkoły. Szkoła jako "ucząca się organizacja" wspiera nauczyciela jako "kształcącego się ustawicznie" członka tej organizacji. To sprzężenie ma charakter zwrotny.

Reforma edukacji wprowadziła w szerszym zakresie system awansu poziomego. Realizowany on jest poprzez pełnienie przez nauczycieli różnych funkcji w szkole. Część z nich występowała przed wdrożeniem reformy systemu oświaty, np. przewodniczący zespołów przedmiotowych. Większość funkcji upowszechniła się dopiero teraz. Nowością jest opiekun stażu, nauczyciel z doświadczeniem, który ma zadanie wspierać nauczyciela rozpoczynającego staż.

Awans poziomy i pionowy wspiera nauczyciela w jego zadaniach ogólnoszkolnych, nie ograniczając go do roli specjalisty w nauczaniu danego przedmiotu. W systemie awansu wzmocniona została rola dyrektora szkoły, który pełni rolę wspierającą i weryfikującą. Ma szansę lepiej poznać nauczycieli, gdyż towarzyszy im na różnych etapach rozwoju zawodowego. Nauczyciele mają zaś okazję do lepszego zapoznania się z oczekiwaniami dyrektora. Nauczyciele pełniący funkcję dyrektora sami również wkraczają na ścieżkę awansu.

Dorobek nauczyciela oceniany jest przez komisję kwalifikacyjną lub egzaminacyjną. W powołanych komisjach o charakterze "ekspercko - urzędowym" ważną rolę odgrywają pracodawcy nauczyciela oraz przedstawiciel nadzoru pedagogicznego. To istotna zmiana w stosunku do poprzedniego systemu. Równie znaczącą nowością jest poddanie ocenie działań lokalnych nauczyciela, który oprócz bycia polonistą czy matematykiem powinien sprawdzić się jako osoba działająca w środowisku lokalnym.

Wprowadzona przez reformę ścieżka awansu zawodowego rozpoczęła wprowadzanie nowej jakości do polskiej szkoły. Wszyscy mamy nadzieję, że stanie się to elementem motywującym nauczyciela do pracy w szkole. mMiejmy nadzieję, że stanie się to z korzyścią przede wszystkim dla uczniów.

Opracowanie: Ewa Rudnicka

Wyświetleń: 20966


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.