Tradycje bożonarodzeniowe - kolędy i pastorałki

Scenariusz lekcji sztuki (plastyki i muzyki) dla kl. V szkoły podstawowej


Cel ogólny: zapoznanie z różnorodnością tradycyjnych i współczesnych kolęd i pastorałek

Cele operacyjne:
* potrafi zaśpiewać kolędę "Przybieżeli do Betlejem"
* zna pojęcia kolęda i pastorałka
* zna kilka tradycyjnych kolęd
* zna tradycje związane z Bożym Narodzeniem
* zna przykłady światowego malarstwa o tematyce bożonarodzeniowej
* potrafi analizować dzieło sztuki
* jest wrażliwy na piękno muzyki i malarstwa

Metody pracy:
* podające (pogadanka)
* problemowe (dyskusja, burza mózgów)
* port-folio
* analityczno - percepcyjna
* problemowo- analityczna

Formy pracy: indywidualna, grupowa, zbiorowa

Środki dydaktyczne: instrumenty perkusyjne, reprodukcje dzieł sztuki, płyta z kolędami w wykonaniu zespołu Mazowsze, gwiazda kolędnicza.

Literatura:
1. Borchgrave H.: Chrześcijaństwo w sztuce. Grupa Wydawnicza Bertelsmann Media Horyzont, Warszawa 2002.
2. Hryń - Kuśmierek R., Śliwa Z.: Encyklopedia tradycji polskich. Wydawnictwo Podsiedlik- Raniowski i Spółka 2001.
3. Szymanderska H.: Polskie tradycje świąteczne. Świat Książki, Warszawa 2003.

Tok lekcji:

1. Czynności organizacyjne: przywitanie z klasą, sprawdzenie obecności.
2. Ćwiczenia rozśpiewujące: powtórzenie piosenki z poprzedniej lekcji.
3. Rozmowa na temat tradycji bożonarodzeniowych - zwyczaj kolędowania.
Uczniowie opowiadają o zwyczaju kolędowania we własnych rodzinach.
Wyjaśnienie różnicy między kolędą a pastorałką.

Kolęda - pieśń religijna mówiąca o narodzeniu Chrystusa w Betlejem, śpiewana w okresie świąt Bożego Narodzenia.

Pastorałka - pieśń ludowa o wesołym, tanecznym charakterze i tematyce związanej z Bożym Narodzeniem.

Uczniowie podają przykłady kolęd i pastorałek.

4. Nauka śpiewania kolędy "Przybieżeli do Betlejem":
Nauczyciel śpiewa kolejno zwrotki kolędy, a następnie uczniowie ze słuchu powtarzają.

"Przybieżeli do Betlejem"

Przybieżeli do Betlejem pasterze,
grają skocznie Dzieciąteczku na lirze.
Chwała na wysokości, chwała na wysokości,
a pokój na ziemi!

Oddawali swe ukłony w pokorze
z serca ochotnego o Boże!
Chwała na wysokości, chwała na wysokości,
pokój na ziemi!

Anioł Pański sam ogłosił te dziwy,
których oni nie słyszeli, jak żywi.
Chwała na wysokości, chwała na wysokości, a pokój na ziemi!

Dziwili się napowietrznej muzyce
i myśleli: co to będzie za Dziecię?
Chwała na wysokości, chwała na wysokości,
a pokój na ziemi!

5. Wspólne wykonanie kolędy z ludową gwiazdą kolędniczą.

6. Analiza reprodukcji malarstwa o tematyce Bożego Narodzenia.

Nauczyciel przedstawia uczniom reprodukcje obrazów o tematyce bożonarodzeniowej ("Pokłon pasterzy" Tintoretto, "Pokłon pasterzy "Giovan Gerolamo Savoldo, "Pokłon pasterzy" Giorgione, "Mistyczne Narodzenie" Sandro Botticelli, "Narodziny Chrystusa" Robert Champin).

Wspólnie z uczniami próbują je analizować; doszukują się podobieństw, zauważają różnice. Nauczyciel uświadamia uczniom, iż święta Bożego Narodzenia często są inspiracją artystów, zarówno malarzy, rzeźbiarzy, jak i poetów oraz pisarzy.
Dokładnie analizuje wspólnie z uczniami jedną z reprodukcji np. "Pokłon pasterzy" Tintoretta (załącznik 1).
Uczniowie, którzy mieli za zadanie domowe zgromadzić wiadomości o malarzu Tintoretto przedstawiają sylwetkę tego artysty. Omawiają obraz.

Które z kolęd byłyby najlepszą ilustracją dzieła Tintoretta?

Uczniowie próbują przytoczyć i zaśpiewać fragmenty znanych im kolęd, które w najlepszy sposób ilustrowałyby dzieło Tintoretta (np. "Dzisiaj w Betlejem").

7. Zakończenie lekcji: Przypomnienie różnicy między kolędą a pastorałką.
Wysłuchanie tradycyjnej kolędy z kasety w wykonaniu zespołu Mazowsze oraz współczesnej w wykonaniu np. Anny Marii Jopek lub Ryszarda Rynkowskiego.

załącznik 1



Tintoretto Pokłon pasterzy

Tintoretto (1518-1594)

Jacopo Rubusti zwany Tintoretto - był on bowiem synem farbiarza tkanin (po włosku tintore) - urodził się w Wenecji. Tintoretto, działając w czasie odrodzenia religijności kontrreformacyjnej, nie tracił czasu na malowanie tematów świeckich. Był żarliwym katolikiem i całe życie spędził nie tyle na interpretowaniu, co po prostu ilustrowaniu biblijnych tematów na ogromnych płótnach przeznaczonych do weneckich kościołów. Wchłonął nowe idee wypływające z postanowień soboru trydenckiego, zwłaszcza przejął się tymi, które mówiły o potrzebie rezygnacji z luksusu i wszelkiego rodzaju dostatków. W konsekwencji malował uczniów Chrystusa pokornych i biednych, niczym się nie wyróżniających, wydobywał prostotę i biedę, o których tak wyraźnie mówią ewangelie. By wzmocnić napięcie i dramat zdarzeń, które malował, operował intensywnymi farbami i ostrym kontrastem światła i cienia. Osiągany efekt zyskał nazwę chiaroscuro. Stosował tez śmiałe skróty i nieco szaloną perspektywę. Pędzlem zaś posługiwał się z wielką swobodą.

Opracowanie: Elżbieta Kastelik

Wyświetleń: 7707