„Ewolucja orientacji pozytywistycznej w pedagogice”
Pozytywizm
Jest to pojęcie wieloznaczne, w filozofii oznacza dążenie do stworzenia programu naukowej filozofii i naukowego światopoglądu.
Orientacja pozytywistyczna jest związana z nową formą myślenia o edukacji, obok już wcześniej istniejącego myślenia potocznego i filozoficznego. Kryterium oceny nowej formy i jej rezultatów w postaci wiedzy stały się standardy wypracowane w nowoczesnym modelu nauki.

Najważniejsze tezy dotyczą epistemologii i są związane z wartościowaniem różnych typów wiedzy. Twórcy i zwolennicy orientacji pozytywistycznej za najważniejszą z różnych typów wiedzy uważają wiedzę wytwarzaną przez nauki szczegółowe, które posługują się metodologią badań empirycznych. Ich zdaniem wiedza ta jest wiedzą najbardziej pewną, nie tylko opisuje jakiś fragment rzeczywistości, ale pozwala również prognozować wydarzenia, procesy i stany, które muszą się pojawić lub mogą zaistnieć. Ustalenia te mogą być wykorzystane, jako przesłanki dla tworzenia typu wiedzy o charakterze technologicznym, jest ona typem wiedzy najstarszej, najpowszechniejszej i pożądanej.

Orientacja pozytywistyczna ujawniła się w całym obszarze nauki, nie jest ona ograniczona do jednej dyscypliny naukowej. Uzasadnienia dla tego paradygmatu naukowego należy poszukiwać w „filozofii pozytywnej” XIX w. Przyjmując taką postawę poznawczą, możemy dostrzec, iż istotą naukowej orientacji pozytywistycznej jest przesunięcie w sferze wartości związanych z ludzkim poznaniem. Natomiast przesunięcie to można określić, jako osłabienie autotelicznej wartości poszukiwania prawdy w procesie poznania naukowego na rzecz wytwarzania wiedzy, która byłaby przydatna do rozwiązania konkretnych problemów w określonym miejscu i czasie historycznym. Jednak najwyżej cenione są rozwiązania uniwersalne o najwyższym poziomie obowiązywania, powszechnie i ponadczasowo ważne.
Istotą orientacji pozytywistycznej jest, więc wytwarzanie wiedzy, która umożliwia racjonalne przewidywanie i projektowanie działań, zmierzających do osiągnięcia danych celów, które gwarantują opanowywanie wszelkiej żywiołowości i czynienie przez to świata bardziej przewidywalnym i uporządkowanym, ale i bardziej racjonalnym oraz zrozumiałym także w obszarze edukacji.
Pedagogika pozytywistyczna oferuje wytwarzanie wiedzy, która pozwala w sposób pewny przewidywać zachowania ludzi. W związku z tym proponuje się związek z praktyką, ujawniający się w projektowaniu działań edukacyjnych i oświatowych, za pomocą, których można będzie skutecznie wytwarzać pożądane stany w osobowościach ludzi oraz w ich zachowaniach.

Wynika z tego, iż przedmiot badań, musi być ograniczony do „faktów” poddających się pomiarowi empirycznemu. To właśnie metodologia empiryczna wyznacza granice problematyce badawczej, marginalizując problemy o charakterze dyskursywnym z obszaru badań pedagogicznych i oświatowych. Pedagogika zredukowana do wytwarzania „wiedzy pozytywnej” może się, zatem dobrze wpisywać w dzieło tzw. „inżynierii społecznej”, instrumentalnego wykorzystywania teorii i twierdzeń naukowych do osiągania różnych celów preferowanych przez podmioty edukacyjne i oświatowe, które reprezentować mogą różne interesy związane z tym obszarem społecznej działalności.


Filozofia pozytywna posiada cechę, którą jest koncentracja na problemach epistemologicznych, podstawowe tezy z tego obszaru to:
• Najwartościowszym rodzajem poznawczego oswajania świata jest poznanie naukowe,
• Wartość tę zapewnia nauce stosowanie tzw. „twardej metodologii” badań empirycznych,
• Wzory badań zostały wytworzone w naukach przyrodniczych, głównie w fizyce,
• Dzięki tej metodologii, nauki szczegółowe mogą wytwarzać „wiedzę pozytywną”, czyniąc przedmiotem badań „nagie fakty”, które poddane pomiarowi i empirycznej weryfikacji prowadzą do zwerbalizowania twierdzeń o wysokim poziomie generalizacji, pozwalających na precyzyjne przewidywanie stanów, zdarzeń i procesów.
• Jest rzeczą oczywistą, że jeżeli ludzie będą wiedzieć jak jest i jak będzie, to podejmą racjonalne działania, zgodnie z oświeceniową ideą postępu,
• Wiedza pozytywna może gwarantować racjonalne rozwiązywanie problemów jednostek i ludzkości,
• Z filozofii i nauki należy odrzucić wszelką metafizykę, jak również niepotrzebne spory, koncentrując się na wytwarzaniu „wiedzy pozytywnej”.

Ewolucja poglądów pozytywistycznych, miała za zadanie przejście od kultu poznania naukowego do dostrzegania ograniczeń w wytwarzaniu „wiedzy pozytywnej” oraz szukania strategii obrony monizmu filozoficzno- metodologicznego nauki. Najważniejsze odmiany pozytywizmu to „empiriokrytycyzm” i „neopozytywizm”.

1) Empiriokrytycyzm (drugi pozytywizm) – najwybitniejsi przedstawiciele empiriokrytycyzmu to: Richard Avenarius (1843-1896) oraz Ernest Mach(1838-1916). Bronili oni tezy „czystego” doświadczenia, jako przedmiotu badań naukowych.

Richard Aveanrius koncentrował się na przezwyciężeniu dualizmu świata psychicznego i fizycznego. Ernest Mach koncentrował się na przezwyciężeniu dualizmu podmiotu i przedmiotu poznania.

Oboje bronili głównie tezy „czystego” doświadczenia, jako przedmiotu badań naukowych. Przekonaniem, które ich łączyło, było twierdzenie, że wartościowym źródłem wiedzy może być obserwacja empiryczna, a nauka jest opisem świata doświadczalnego.
Zmierzali do uwolnienia nauki od „wtrętów” w postaci różnych wartościowań estetycznych i etycznych, oraz uwolnienia nauki od „wtrętów” właściwych poznaniu potocznemu.

2) Neopozytywizm (trzeci pozytywizm)- zwany również logicznym pozytywizmem, jest to ostatnia faza pozytywistycznego myślenia o nauce. Dokonania jego są związane z seminarium Moritza Schlicka (1882-1936) na uniwersytecie w Wiedniu. Zamordowanie Schlicka sprawiło, iż ojczyzną neopozytywizmu stały się Stany Zjednoczone. Głównym przedstawicielem tej formacji był Rudolf Carnap (1891- 1970).

Neopozytywizm głosił kult nauki, opisu i doświadczenia, zwalczał wszelka metafizykę. Różnił się jednak innym pojmowaniem filozofii, inaczej zakreślał granice poznania i wprowadził nowy system pojęciowy.




Właściwości trzeciego pozytywizmu:
- pojęcie nauk logiczno- matematycznych, jako nie empirycznych i analitycznych,
- sprowadzenie nauk empirycznych do jedności, które ma podłoże języka fizykalnego,
- sprowadzenie nauk humanistycznych do socjologii oraz psychologii,
- likwidacja metafizyki, gdyż jej zadania są pozorne a twierdzenia bezsensowne,
- likwidacja pozostałych nauk filozoficznych i pozostawienie filozofii wyłącznie w charakterze analizy języka.

Ewolucja ta sprawiła, że odmienne prądy, kierunki i szkoły filozoficznego myślenia korzystały z dorobku neopozytywizmu i korzystają z tego dorobku także współcześnie, chociaż nie przyznają się do tego. Uogólniając, można stwierdzić, że neopozytywiści byli konsekwentni w głoszeniu swoich idei unifikacji języka nauki.

Wyświetleń: 1520