JAKI POWINIEN BYĆ DYREKTOR, ABY SPRAWNIE I SKUTECZNIE MÓGŁ ZARZĄDZAĆ SZKOŁĄ W NOWEJ STRUKTURZE SYSTEMU OŚWIATY?

Jedwabne, marzec 2003 rok

Kierowanie szkołą zgodnie z zasadą jednoosobowego kierownictwa powierza się jednej osobie - dyrektorowi. Zarządzanie wymaga wielu umiejętności nie tylko w zakresie kwalifikacji zawodowych i zasad naukowej organizacji pracy, ale także doświadczenia, znajomości zakładu pracy, psychiki ludzkiej oraz etyki postępowania w zakładzie pracy. Ponadto szef powinien posiadać pewne niezbędne przymioty osobiste, tak zwane cechy dobrego kierownika.

To ważne, żeby ludzie mający władzę, byli dobierani bardzo starannie. Ci, którzy mają odpowiednie kwalifikacje do sprawowania władzy, mogą uczynić nasze życie łatwiejszym i lepszym. Nieodpowiedni ludzie na stanowiskach kierowniczych mogą spowodować, że nasze życie stanie się trudne i nieprzyjemne. Dobierając ludzi na stanowiska kierownicze, trzeba się zastanowić nie tylko nad podstawowymi kwalifikacjami niezbędnymi do tej pracy, ale też nad tym, jakie cechy powinni mieć ci ludzie, by spełniać swoje obowiązki.

Stanowisko dyrektora szkoły może być powierzone osobie, która spełnia warunki określone w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 lutego 1999 r. w sprawie wymagań, jakie powinny odpowiadać osoby zajmujące stanowiska dyrektora w przedszkolach oraz w poszczególnych typach szkół i placówek / Dz. U. Nr14 z 1999 r., poz. 126, Dz.U. Nr 70 z 2000 r., poz. 823 /.

Wyżej cytowane rozporządzenie reguluje wszystkie wymagania formalne, które winien spełnić kandydat na stanowisko dyrektora. Zgodnie z tym rozporządzeniem wymagane są odpowiednie dokumenty na konkursach przeprowadzanych na stanowisko dyrektora szkoły. Uważam, że niezbędne jest spełnienie przez dyrektora wszystkich wymagań, które określa prawo.

Obowiązki dyrektora szkoły można usystematyzować w kilka grup:
- powodowanie, aby cele szkoły i wynikające z nich zadania zostały zaakceptowane przez
- nauczycieli oraz klientów szkoły - uczniów i rodziców,
- stwarzanie warunków umożliwiających wykonywanie zadań,
- stwarzanie sytuacji motywujących pracowników do sprawnego i efektownego działania (system nagród, dodatki motywacyjne itp.)
- rozumienie twórczych elementów działania kierowanego zespołu,
- umożliwianie podnoszenia kwalifikacji pracowników oraz ich rozwoju i awansu zawodowego,
- stwarzanie właściwych stosunków międzyludzkich w zakładzie pracy,
- współpraca z organem nadzoru pedagogicznego oraz organem prowadzącym szkołę.

Sprawne i skuteczne zarządzanie szkołą w nowej strukturze systemu oświaty wymaga od dyrektora poza spełnieniem warunków formalnych wiele umiejętności oraz niezbędnych pozytywnych cech osobowościowych.

Znajomość psychiki poszczególnych członków kierowanego zespołu pozwala na stworzenie właściwej atmosfery pracy i utrzymywania poprawnych stosunków międzyludzkich,
od których zależy ilość i jakość wykonywanej pracy. Kierownik wydając polecenia powinien umieć przewidzieć reakcje pracowników oraz skutki wydanych poleceń. Szef, który jest świetnym nauczycielem, ale nie umie postępować z ludźmi, niewiele może zdziałać. Nawet najbardziej doskonałe decyzje mijają się z celem, jeżeli nie zostaną dostosowane do psychiki pracowników i nie zostaną zaakceptowane przez zespół, który ma je realizować.

Moim zdaniem dyrektor szkoły przede wszystkim powinien być merytorycznie przygotowany do pełnienia swych obowiązków. Dobrze byłoby, aby był to wyróżniający się nauczyciel w pracy pedagogicznej, który swoim doświadczeniem i umiejętnościami pedagogicznymi umiałby podzielić się z innymi nauczycielami. Poza tym dobrego dyrektora placówki winny wyróżniać następujące cechy:
- sprawiedliwość, konsekwencja w działaniu,
- zdyscyplinowanie, stanowczość,
- komunikatywność,
- dostępność, uprzejmość, panowanie nad sobą,
- operatywność, otwartość na nowości, wytrwałość,
- szybkość podejmowania decyzji,
- stawianie interesów ogółu nad własnym,
- zainteresowanie sprawami kierowanego zespołu.

Dobry dyrektor powinien poddawać analizie własne postępowanie i wyciągać z tego wnioski. Aby podołać ciągle zmieniającemu się obliczu oświaty każdy dyrektor powinien dokształcać się i doskonalić własny warsztat pracy.

Uważam, że bardzo ważnym atutem dobrego dyrektora szkoły poza umiejętnościami pedagogicznymi jest znajomość prawa oświatowego, właściwa jego interpretacja, jak również umiejętność posługiwania się przepisami kadrowymi. Te elementy są szczególnie istotne obecnie, kiedy to znowelizowana została Karta Nauczyciela oraz ukazało się wiele nowych przepisów wykonawczych do tej ustawy. Dyrektor powinien być autorytetem w zakresie znajomości oraz umiejętnego korzystania z oświatowych aktów prawnych.
Dyrektor powinien również posiąść umiejętność uwzględniania w swojej pracy problematyki środowiska lokalnego oraz współczesnych problemów społecznych i cywilizacyjnych. Winien także uczestniczyć w realizacji zadań ogólnoszkolnych, edukacyjnych, wychowawczych i opiekuńczych wynikających ze statutu oraz specyfiki i rodzaju szkoły. Dobrze byłoby, aby posiadł wiedzę z wybranych zagadnień z psychologii, pedagogiki i dydaktyki oraz ogólnych problemów oświatowych.

Idealny dyrektor szkoły powinien znać i stosować technologię komputerową i informacyjną. Pozwoli to na właściwe prowadzenie dokumentacji administracyjnej i pedagogicznej.

Niezbędnym warunkiem powodzenia w zarządzaniu placówką oświatową jest też aktywna i systematyczna współpraca ze strukturami samorządowymi (organem prowadzącym szkołę) oraz z nadzorem pedagogicznym. Nie należy też pomijać współpracy z różnymi organizacjami działającymi na rzecz edukacji, pomocy społecznej lub postępowania w sprawach nieletnich.

W nowej strukturze systemu oświaty niezwykle ważne są umiejętności menedżerskie . Dobry dyrektor, to jednocześnie menadżer, który potrafi zdobyć środki finansowe spoza budżetu oraz umiejętnie nimi gospodarować, a także dba o bazę dydaktyczną szkoły. Myślę, że dobrze byłoby, aby szef znał i umiał stosować obowiązujące przepisy prawne w zakresie prawa finansowego.

Niezmiernie ważna jest też umiejętność współpracy z rodzicami, Komitetem Rodzicielskim a także Kościołem. Tylko wspólne cele rodziny, szkoły i Kościoła pozwolą na dobre wychowania młodego pokolenia.

Podsumowując umiejętności oraz cechy osobowościowe dobrego dyrektora należy też wspomnieć o tym, że dyrektor w nowej strukturze systemu oświaty powinien widzieć szkołę jako "uczącą się organizację" a reformę jako zmianę. Pojęcie "uczącej się organizacji" można zdefiniować następująco: " organizacja, która stale poszukuje sposobów odnowy poprzez nieustanny proces zespołowej refleksji, oceny dokonań, tworzenia wizji zasad postępowania i struktur oraz doskonalenia pracowników z myślą o dobru klientów".

Tak więc, ucząca się organizacja winna być idealnie dostosowana do radzenia sobie z ustawicznymi żądaniami zmian charakteryzującymi nowoczesne społeczeństwo. Dyrektor, aby sprawnie i skutecznie mógł zarządzać taką organizacją powinien doskonale znać problemy codzienności szkolnej. Poprzez źródła wyzwań / refleksję - diagnozę, nową regulację prawną, wizję przyszłości, inspirujące kierownictwo / powinien dążyć do wizji szkoły osiągającej wysokie wyniki. Zaangażowanie w likwidację luki między codziennymi problemami a wizją lepszej przyszłości jest czynnikiem motywującym do uczenia się. Im bardziej taka wizja jest przedmiotem dyskusji, wspólnej intelektualnej "obróbki", tym bardziej jest możliwe jej osiągnięcie.

Uważam, że niezmiernie ważnym procesem w doskonaleniu szkoły jest kierowanie, które
należy rozumieć jako:
- zespołowe rozwiązywanie problemów,
- różne formy profesjonalnego rozwoju,
- samodoskonalenie.

W procesie kierowania należy uwzględniać plan rozwoju szkoły, który powinien stanowić swoisty instrument kierowania, pozwalający harmonijnie połączyć różne zakresy rozwoju w procesie doskonalenia szkoły. Do takiego planu należy włączać plany pracy szkolnych gremiów,
kreśląc także i dla nich cele i kierunki zmian.

Zadając sobie pytanie " Jaki powinien być dyrektor. ..? " nie należy zapominać też o relacjach dyrektor szkoły - uczeń. W końcu jest to najważniejszy podmiot w szkole. Zadaniem dyrektora winno być takie kierowanie szkołą, aby uczniowie poprzez proces nauczania i wychowania zdobyli możliwie najwięcej różnorodnych umiejętności niezbędnych w zmieniającym się świecie i byli dobrze przygotowani do dalszego kształcenia.

Reasumując sądzę, że większość ludzi pracujących zawodowo, w tym dyrektor, nie zastanawia się w jaki sposób mogą stać się lepszymi i uznanymi pracownikami. Na ogół rutynowo wykonują swoje czynności, terminowo wywiązują się z realizacji zadań, czasami przechodzą szkolenia podnoszące kwalifikacje i na tym sprawa kończy się. A przecież wystarczy tylko trochę dobrej woli i siły działania, aby zostać naprawdę dobrym i niezastąpionym szefem. Sądzę, że " sekret bycia profesjonalnym i uznanym pracownikiem polega bowiem na dokonywaniu ulepszeń z wyprzedzeniem czasu, w stosunku do wymagań i żądań stawianych przez ciągle zmieniającą się rzeczywistość".

Literatura:

1. Droga do sukcesu w administracji - Irena Krystyna Wysoczańska
2. Komunikacja społeczna w organizacji - Program TERM
3. Kierowanie zmianą - Program TERM
4. Technika biurowa - Marian Pietraszewski
5. Władza - wydawnictwo CODN

Opracowanie: Wiesława Borawska
nauczycielka Publicznego Gimnazjum
w Jedwabnem

Wyświetleń: 14651