Nauka czytania i pisania w nauczaniu zintegrowanym

Nauka czytania i pisania to podstawowy element edukacji wczesnoszkolnej. Obecnie na rynku wydawniczym pojawia się wiele podręczników. Podstawą ich wyboru dla każdego nauczyciela staje się klarowność co do koncepcji metodycznej. Dlatego warto sobie uświadomić istniejący stan rzeczy w zakresie metod początkowej nauki czytania i pisania.
Najbardziej powszechne grupy metod początkowej nauki czytania i pisania to:
- metody syntetyczne
- metody analityczne
- metody globalne
- metody analityczno- syntetyczne

Metody syntetyczne
Naukę czytania i pisania należy rozpoczynać od najprostszych elementów. Pisanie od zapoznania uczniów z elementami składowymi litery pisanej, a czytanie od wyuczenia na pamięć pojedynczych liter. Ta metoda to przechodzenie od elementów do całości. Elementem jest litera lub dźwięk, całością wyraz lub zdanie.

Ze względu na podstawę syntezy można wyróżnić metodę alfabetyczną, metodę fonetyczną - czyli głoskową i metodę sylabową - czyli zgłoskową.

METODA ALFABETYCZNA
Ta metoda polega na zapoznaniu dzieci z poszczególnymi literami alfabetu, następnie składały te litery w sylaby, z sylab w wyrazy, a następnie czytały tekst. Nauka czytania i pisania trwała trzy lata.

METODA FONETYCZNA
Ta metoda nazwana także głoskową. Ważne przy wymowie słowa jest znajomość dźwięku. Naukę czytania należy rozpocząć od rozkładania wyrazu na dźwięki (głoski), wyjaśnić ich artykulację, potem dopiero zapoznać dzieci ze znakami tych głosek (literami) i dopiero teraz można przystąpić do ćwiczeń w pisaniu i czytaniu wyrazów. W tej metodzie wyróżniamy:

Odmianę syntetyczną- naukę rozpoczyna się od zapoznania dzieci z samogłoskami wymawianymi fonetycznie. Po poznaniu kształtu i wymowy wszystkich liter i głosek przechodzi się do czynności składania poszczególnych dźwięków w wyrazy. Czyli przechodzimy od elementu do całości.

Odmiana analityczna- dzieci zapoznawały się z krótkim zdaniem, zapisanym literami drukowanymi. Powtarzały je, następnie kolejno poznawały każdy wyraz w tym zdaniu (powtarzając kilka razy) . Później dzielono te wyrazy na sylaby, a następnie rozkładano je na głoski. Dzieci powtarzały te etapy analizy. Po opracowaniu w ten sposób około 4 zdań zawierających wszystkie litery alfabetu dzieci otrzymywały podręcznik zawierający zdania, sylaby, litery i próbowały czytać.

METODA SYLABOWA
W tej metodzie nie uwzględnia się głosek, a zaczyna się od zgłosek samogłoskowych, a następnie przechodzi się do zgłosek złożonych:
- dzieci poznają najprostsze samogłoski (a, u, o, e i)
- dzieci poznają zgłoski złożone np. ma, mu, me, mi, te, ti, to, ta
- dzieci poznają zgłoski, w których samogłoska wyprzedza spółgłoskę np.am
- dzieci poznają zgłoski, w których oprócz samogłoski występują dwie spółgłoski np. tra, sta
- wyodrębnianie ze zgłosek pojedynczych liter przez powtarzanie danej litery wyróżnionej kolorem np. tra, tri (wyróżniona jest litera t)
Ta metoda przechodziła kilka modyfikacji.

Metoda analityczna
Tu dziecko zapoznaje się z wyrazem, częścią zdania lub zdaniem, posiadającym określone znaczenie. W tej metodzie istotą jest znaczenie czytania i rozumieniu tekstu, które oparte jest na analizie słuchowej integralnie związane z analizą wzrokową.

Zwolennik tej metody Jan Amos Kodeński uważał, że dziecko szybciej zapamiętuje słowa połączone z obrazkami. Dlatego połączył naukę czytania z ilustracjami .Wybrał najpierw wyrazy, które łatwo się wymawia oraz łatwo pisze.

Metoda globalna
Ta metoda opiera się na zdaniu lub wyrazie, które dzieci poznają jako całościowy obraz graficzny (obraz ogólny) . Dominuje tu nastawienie na rozumienie przez dziecko czytanego tekstu. Ważny jest wyraz, który ma określone znaczenie. Aby do tego dojść, należy dążyć do rozszerzenia pola czytania dziecka.

Bibliografia:
J. Zborowski "Początkowa nauka czytania" Warszawa 1959, PZWS
J.Madeja "Elementarze, ich dzieje i stan współczesny" Katowice 1946, WIP

Opracowanie: Danuta Dymowska

Wyświetleń: 5801